ALİYA İZZETBEGOVİÇ KİMDİR?

Boşnak Müslüman lider Aliya İzzet Begoviç 8 Ağustos 1925´te Bosna´da doğdu. Avukat olan Begoviç´in siyasete ilgisi büyüktü. Savaş sonrası yıllarda Müslümanlar kendi kimliklerini açıkça duyurmak amacıyla Miladi Muslimani (Genç Müslümanlar) adlı bir grup oluşturduklarında bu grubun önemli üyelerinden birisi de oydu. 1941´de oluşturulan bu grubun amaçları İslâmi düşüncenin ve kültürün, aslını kaybetmemiş ve dinamik formuyla ihyası, Müslümanların, tarihleri ve dini geleneklerine uygun olarak yeniden eğitilmesi ve Müslüman mültecilerin, yetimlerin ve savaş mağdurlarının ilgilenileceği sosyal ve hayır kurumlarının gelişimiydi. Terörist bir teşkilat olmakla suçlanan bu grup yasaklandı ve üyeleri keyfi bir biçimde hapse atıldı. Hapse konanlar içinde İslâm Birliği (Pan-lslamic) faaliyetlerinden dolayı üç yıl cezaya çarptırılan 21 yaşındaki Aliya İzzet Begoviç de vardı. 1949´da da dört Miladi Muslimani liderine ölüm cezası verildi.

Aliya izzet Begoviç, İslâm birliğine yönelik çalışmaları nedeniyle 1946-1948´de olduğu gibi 1983-1988 yılları arasında da Yugoslavya´da ki totaliter rejim tarafından hapis cezasına çarptırıldı. Yugoslav medyası onu ve diğer Müslüman liderleri Osmanlı işgalcilerinin hayaletleri ya da İmam Humeyni´nin Balkan versiyonları olarak tasvir ettiler.

Hapisten çıktıktan sonra, siyasi çalışmalarını SDA (Demokratik Eylem Partisi) çatısı altında sürdürdü. 1990´da partinin başkanlığına getirilen Begoviç, aynı yıl Bosna´nın başkanlığına seçildi. Demokratik Eylem Partisi (SDA) Aliya İzzet Begoviç ve arkadaşlarının siyasi arenada Müslüman kimliğini vurgulamak amacıyla kurduğu bir partidir. Bu teşkilat da şeriat amaçladığına dair bir emare göstermemiştir. SDA, Bosna´daki Müslümanları, Sırpları ve Hırvatları ortak menfaatler için bir araya gelmeye teşvik etmiştir. Bu nedenledir ki, SDA, 240 sandalyeli Bosna Meclisi´nin 87´sini yani oyların %37,8´ini almayı başarmıştır. Bu parti ılımlı bir çizgi takip etmiştir. Aliya İzzet Begoviç İslâmi Deklarasyon adlı kitabıyla her ne kadar fundamentalistlikle suçlansa da bu kitabında ne Bosna´da bir İslâm devleti kurmak istediğini belirtmiş ne de böyle bir şeyi lideri oldu SDA´nın programına koymuştur.

Begoviç, 1940´lardan bu yana Avrupa´nın gördüğü en büyük barbarlık eylemi olan Müslümanlara yönelik bu zulümler karşısında halkından ayrılmadı ve onları kum çuvallarının ardındaki ofisinde örgütledi. İhtilaflı olduğu Sırp ve Hırvat siyasetçilerle 1995´te Dayton Barış Anlaşması´nı imzaladı. Eylül 1996´da da Bosna´nın üçlü başkanlık yönetiminin liderliğine oturdu. 2000 yılında da başkanlığı bıraktı.

Begoviç, uzun süredir kalbinden rahatsızdı ve Slovenya´da, Suudi Arabistan´da tedavi görüyordu. İki defa kalp krizi geçirdi ve en son geçirdiği krizde yere düşerek kaburga kemiklerini kırdı. 19 Ekim 2003´te iç kanama sonucu hastanede hayatını kaybetti. Ölüm döşeğinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşen İzzetbegoviç, Erdoğan'a "Bosna Hersek'i sana emanet ediyorum" demişi.

Bosna tarihi boyunca kişisel yolculuğunun sonunda Begoviç, "Tekrar hayata dönmem teklif edilseydi, reddederdim. Tekrar dünyaya gelmek zorunda olsaydım, kendi hayatımı tercih ederdim." diyordu. Aliya, baba, filozof, eylemci, siyasetçi, devlet adamı ve çoğuna göre de tarihin göz kamaştırıcılığından uzak bir hayat yaşamaya çalışan hırstan uzak bir kahramandı. O, Tito yönetimine isyan eden liderlerden birisiydi. O, "Amacımız, Müslümanların İslâmlaşmasıdır. Yöntemimiz inanmak ve mücadele etmektir." diyordu.

Aliya İzzetbegoviç'in hayatını konu alan "ALİJA" dizisi TRT tarafından 2018 yılında yapıldı.

KİTAPLARI

• Konuşmalar
• İslam Deklarasyonu ve İslamî Yeniden Doğuşun Sorunları
• Tarihe Tanıklığım
• Özgürlüğe Kaçışım: Zindandan Notlar
• Doğu ve Batı Arasında İslam
• 1983 ? İslamî Manifesto
• 1970 ? İslamî Manifesto

ALİYA İZZETBEGOVİÇ'İN TARİHE GEÇEN SÖZLERİ

? "Her şeye kadir olan Allah'a andolsun ki köle olmayacağız."
? "Ölmeye hazır olan insanlar, ölmeye hazır olmayanlara karşı galip gelirler."
? "Savaşta büyük zulme uğradınız. Zalimleri affedip affetmemekte serbestsiniz. Ne yaparsanız yapın, ama soykırımı unutmayın. Çünkü unutulan soykırım tekrarlanır."
? "Bir kelimeyi hiç aklınızdan çıkarmayın: Devlet. Devletin ne kadar önemli olduğunu hepimiz idrak etmeliyiz. Devletsiz bir millet boşluğa düşer, rüzgarda savrulup gider."
? "Kabile ve ulusun dar sınırlarından kurtulmak için kendinizi Müslüman olarak düşünmeye başlayın."
? "Nefrete nefretle cevap vermeyin. Bosna için nefret çıkmaz sokaktır. Nefret sadece bizim ruhlarımızı zedelemiyor, Bosna'nın özünü de zedeliyor."
? "Hukuk benim için sadece meslek değil inancım, yaşam tercihim ve hayat felsefem."
? "Din hurafeleri yok etmezse, hurafeler dini yok eder."
? "Kur'ân edebiyat değil, hayattır; dolayısıyla O'na bir düşünce tarzı değil, bir yaşama tarzı olarak bakılmalıdır."
? "Geleceğimizi geçmişimizde aramayacağız. Kin ve intikam peşinde koşmayacağız."
? "Ey teslimiyet, senin adın İslam'dır!"
? "Hayat kısa sözüne hiç itibar etmedim. Çünkü yeterince uzun yaşadığımı düşünüyorum."
? "Ben Avrupa'ya giderken kafam önümde eğik gitmiyorum. Çünkü çocuk, kadın ve ihtiyar öldürmedik. Çünkü hiçbir kutsal yere saldırmadık. Oysa onlar bunların tamamını yaptılar. Hem de Batı'nın gözü önünde; Batı medeniyeti adına."
? "İnsan şahsiyetini alçaltan, onu eşyayla bir tutan her şey gayri insanidir."
? "Ben dindarlığımı annemin dindarlığına borçluyum."
? "Balığın suda yaşaması gibi dünyanın içinde yaşadığı çevre Kur'ân ve İslâm'dır."
? "Müslümanların hızla artan büyük nüfusuyla övünmemiz, bana şişmanlığıyla övünen ve aldığı yeni kilolardan haz duyan bir adamı hatırlatıyor. Ruhumuza, akılımıza ve başarılarımıza vurgu yapmaya ne zaman başlayacağız? Küçük ve kırılgan bir insanda bile insanlığa katkıda bulunabilecek büyük bir ruh bulunabilir. Gücümüz, bilimimiz, edebiyatımız nerede? Nerede buluşlarımız, küllî iyiliğe katkılarımız?"

/www/aliya-izzetbegovic/galeri/42